Lubezki đã làm thế nào? Hãy đến ý đến các góc rộng và tĩnh của ông, xuất sắc không kém các cảnh dài. Mỗi milimet trên khung hình đều là một sự dụng công. Và khác hẳn thứ đẹp đẽ phù phiếm do sắp xếp như Danish Girl, ống kính của Lubezki thật sự có “hồn”. Nó không bắt lấy khung cảnh, nó bắt lấy không khí. Kết hợp với tư duy hình ảnh bậc thầy của Inarritu, đã tạo nên kỳ quan về không gian trong Revenant, mà chúng ta sẽ còn phải nhắc lại mãi trước và sau lễ trao giải Ocar năm nay.
Còn điều đã được nhắc đến trước cả khi phim ra mắt, dĩ nhiên là Leonardo DiCaprio. Các tờ báo nước ngoài ngay từ tháng 7 đã đăng tải những hình ảnh và bài viết về quá trình “hành xác” của anh với Revenant: quay phim dưới điều kiện hàng chục độ âm, ăn gan sống, ngủ xác động vật, bò trườn qua bùn lầy… Và nó ít nhiều khiến người xem liên tưởng đến việc Leo “cố đấm ăn xôi” để giành tượng vàng. Sự thật có lẽ đơn giản hơn và không liên quan đến các trò châm chọc Oscar, mà chúng ta cần phải thừa nhận sau khi xem phim: Glass là vai diễn đỉnh cao trong sự nghiệp lừng lẫy của anh.
Có một điều khá lạ đời là ở các vai diễn quá khứ, người ta luôn công nhận đẳng cấp của Leo, nhưng lại không thấy anh xứng đáng đạt giải hơn người được chọn. Bởi dường như luôn có một lối mòn trong lối diễn cũng như cảm giác “thái quá” khi anh thể hiện nhân vật, từ Blood Diamond cho đến Shutter Island, hay gần nhất là The Wolf Of Wall Street.
Tôi nghĩ vấn đề không phải Leo không hợp vai hay quá gồng mình, mà do nội lực của anh thường vượt quá giới hạn mà nhân vật đòi hỏi – dù đều là những vai diễn khó. Chỉ khi đến với Inarritu, một đạo diễn kỹ tính đến cực đoan, và nhân vật Glass có thể gọi là “cùng khổ” bậc nhất lịch sử điện ảnh, anh mới có đủ không gian để bộc phát tối đa nguồn năng lượng, được gào thét cho đến hết cường độ. Mà người xem vẫn cảm thấy tự nhiên. Nếu Glass không thể mang đến cho cho Leo vinh quang, tôi e rằng rất khó có vai diễn nào khác trong tương lai làm được.
Không chỉ Leo, các diễn viên khác cũng được lợi từ Revenant, từ Tom Hardy cho đến Domhnall Gleeson. Đây là bộ phim đầu tiên mà tôi có cảm tình với diễn xuất của Gleeson, trong vai đại úy Andrew Henry cương trực đáng mến. Trước đó dù xuất hiện trong các bộ phim được khen ngợi như About Time hay Ex-Machina, tôi không hề thấy Gleeson diễn thuyết phục hay thậm chí dễ chịu. Anh luôn trông như một đứa trẻ cố gắng mặc vào mình bộ áo người lớn.
Nhưng trong Revenant, Gleeson cho thấy sự trưởng thành và chiều sâu còn thiếu vắng trước đó. Revenant chính xác là kiểu phim mà bất kỳ ai tham gia vào đều sẽ trưởng thành. Từ những kẻ kỳ cựu như Lubezki, Leonardo, cho đến các tài năng đang khẳng định Gleeson hay Hardy, và cả những tân binh mới lần đầu diễn xuất như Forrest Goodluck trong vai cậu con trai Hawk.
Những nhánh cây có thể vươn cao đều nhờ có gốc rễ vững chắc. Ở đây không thể là gì khác ngoài Inarittu. Hiện tại, có lẽ ông là người thứ hai ở Hollywood mà các diễn viên nên tìm mọi cách để được cộng tác, sau Martin Scorsese. Vị đạo diễn người Mexico đã đưa những cảnh quay dài lên một tầm cao mới trong hai năm qua, cũng là người nổi tiếng với phong cách làm việc khổ sai đến phi lý.
Với Revenant, ông đã bắt cả đoàn làm phim phải quay theo kiểu tuyến tính, nghĩa là từ cảnh đầu tiên cho đến cuối cùng, dù phải di chuyển đi lại nhiều lần giữa các địa điểm. Ông bắt các diễn viên phải phơi mình dưới cái lạnh cắt da cắt thịt, hành hạ các tay máy phải chờ đợi từ ngày này qua ngày khác để có ánh sáng phù hợp. Và nhiều điều khác nữa. Tất nhiên, bản thân ông còn cực khổ hơn gấp bội. Như cách các thành viên trong đoàn đều vượt qua giới hạn, Inarritu cũng đưa việc làm phim lên một giới hạn mới, gần như khổ hạnh, để chạm đến sự hoàn hảo ở khoảng cách gần nhất. Nếu nghề diễn có một trường phái gọi là “Method acting”, tôi nghĩ Inarritu xứng đáng là người tiên phong cho “Method Directing” – kiểu khắc họa thực tế bằng sự tỉ mỉ đến điên rồ mà rất ít đạo diễn đủ can đảm thực hiện. Nhưng kết quả luôn rất xứng đáng, là những bộ phim mẫu mực như Birdman hay The Revenant.
Dù vậy, không phải không có sự đánh luôn có sự đánh đổi. Để đạt được thứ gần như tối thượng về kỹ thuật này, Inarritu chấp nhận (hoặc bắt buộc) hạ thấp tiêu chuẩn về nội dung: những gì Revenant mang lại về mặt cảm xúc có thể sẽ không thật tròn đầy; nhịp phim hơi lê thê ở đoạn giữa, khi vị đạo diễn buộc phải dùng nhiều cảnh hồi tưởng và huyền hoặc để duy trì cốt truyện về người vợ; các thông điệp về sức sống phi thường lấp lửng giữa hai câu chuyện, câu chuyện nhỏ về một cuộc báo thù, và câu chuyện lớn về một cuộc chiến, có thể không sâu sắc như cần thiết. Một số người khác có thể khó chịu vì cảm giác đây là “show diễn riêng” của Leo. Tuy nhiên, thứ khoái cảm được chứng kiến và thán phục cái đẹp từ kỹ thuật làm phim, lạ lùng thay, đủ sức để khỏa lấp sự hụt hẫng về cảm xúc ấy.
Điện ảnh thời đại nào cũng luôn cần đến những đạo diễn như Alejandro Inarritu, những người đủ sức đẩy các giới hạn về nghệ thuật làm phim, nghệ thuật điện ảnh lên một tầm cao mới. Năm ngoái là Birdman và năm nay là The Revenant. Làm được một lần, người ta sẽ gọi là đỉnh cao nghề nghiệp. Làm được đến hai lần và có thể nhiều hơn nữa như Inarritu, phải gọi là sự phi thường.
Nguồn : 35mm
Chuyển trang để xem thêm
